Istorijat

Izučavanje toksikologije u procesu školovanja farmaceuta u Srbiji počelo je 1930. godine kada su  planom i programom četvorogodišnjih studija farmacije na Farmaceutskom odseku pri Medicinskom fakultetu u Beogradu predviđena dva predmeta iz toksikologije (Toksikologija sa toksikološkim vežbanjima i Nauka o bojnim otrovima). Nakon osnivanja Farmaceutskog fakulteta, 19. oktobra 1945. godine, nastava iz predmeta Toksikološka hemija predviđena je za 4. godinu studija (VII i VIII semestar), a za prvog profesora Toksikološke hemije i prvog upravnika Instituta za toksikološku hemiju izabran je dr Momčilo St. Mokranjac, hemičar školovan na Sorboni. Zalaganjem prof. Mokranjca počinje razvoj Instituta a objavljeni naučni radovi bili su zapaženi i priznati i na međunarodnoj sceni. Problematiku toksičnih metala i mikroelemenata profesor Mokranjac sa saradnicima je proširio i na druge oblasti toksikologije, a za svoj istraživački doprinos nagrađen je brojnim priznanjima. Izabran je za dopisnog člana Pariske akademije farmacije (1953), dobitnik je Lavoazijeove medalje (1954) i nosilac je Ordena javnog zdravlja Francuske (1955).

Nakon osnivanja, prvi asistenti koji su radili u Institutu za toksikološku hemiju bili su Božidar Rašajski (1949-1954), Sava Radmić (1951-1963), Danilo Soldatović (1956-1992) i Mirjana Nedeljković (1964-2001).  Posle odlaska prof. Mokranjca u penziju, 1964. godine, za upravnika Instituta postavljen je doc. dr Danilo Soldatović, koji je 2006. godine izabran za dopisnog člana Francuske Akademije nauka za oblast medicine a iste godine Katedra dobija ime Katedra za toksikologiju „Akademik Danilo Soldatović”. U kratkom periodu od 1979. do 1981. godine dužnost upravnika Instituta obavljao je mr sc. pharm. Čedomir Petrović, viši stručni saradnik, dok je od 1981. godine tu dužnost preuzela dr sc. Mirjana Nedeljković, tada u zvanju docenta. Prof. Nedeljković je svojim naučnim radom dala značajan doprinos u oblasti analitičke toksikologije. Nakon odlaska prof. Nedeljković u penziju, 2001. godine, za novog šefa Katedre izabrana je prof. dr Vesna Matović, koja je na  mestu upravnika bila do 2018. godine. Prof. Matović pripadaju posebne zasluge za prepoznavanje srpske toksikologije na međunarodnom nivou. Od 2018. godine na mestu šefa Katedre je prof. dr Biljana Antonijević.

Reformom nastave Farmaceutskog fakulteta iz 1987. godine, proširen je plan i program Toksikološke hemije i uveden novi predmet Kliničko-toksikološke analize osnivanjem smera usmerenog na obrazovanje medicinksih biohemičara. Matičnost iz oblasti Toksikološke hemije Farmaceutski fakultet je ostvario 1988. godine. Treba istaći da su među prvim doktorskim disertacijama i magistarskim tezama odbranjenim na novoosnovanom Farmaceutskom fakultetu Univerziteta u Beogradu, bili upravo radovi iz oblasti toksikologije (1956. odnosno 1963. godine). Takođe, među prvim uvedenim specijalizacijama za potrebe zdravstva na Farmaceutskom fakultetu u Beogradu, uvedena 1959. godine, bila je i specijalizacija iz Toksikološke hemije. Do kraja 2021. godine ukupno je odbranjeno 20 magistarskih teza, 30 doktorskih disertacije i više od 70 kandidata završilo je specijalizaciju iz Toksikološke hemije i 51 kandidat akademsku specijalizaciju Toksikološka procena rizika.

Danas na Katedri rade četiri redovna profesora, tri vanredna profesora, jedan asistent sa doktoratom, kao i tri istraživača, dva tehničara i dve spremačice. Pored već pomenutih imena koja su svoj radni vek provela na Katedri, radili su i brojni saradnici, tehničari i pomoćno osoblje.